Aktualności

Prawo do głosowania jest jednym z podstawowych politycznych praw obywatelskich – przypomina wiceprzewodnicząca KE Viviane Reding. Tymczasem w  pięciu krajach UE obywatele, którzy wyprowadzili się do  innego państwa Unii, mogą stracić prawo do udziału w  wyborach w swojej ojczyźnie. Dlatego Komisja Europejska przygotowała wytyczne, które pomogą zmienić sytuację tych obywateli, którzy zostali skreśleni z list wyborców w swoich krajach pochodzenia.

Komisja Europejska opublikowała wytyczne dla państw członkowskich, w których obowiązują przepisy powodujące utratę praw do głosowania w wyborach krajowych przez obywateli którzy skorzystali z prawa do swobodnego przemieszczania się w UE. Obecnie przepisy tego rodzaju stosuje się w pięciu państwach członkowskich (Dania, Irlandia, Cypr, Malta i W. Brytania).

Choć zgodnie z obowiązującymi traktatami UE w kompetencji państw członkowskich leży określenie, kto jest uprawniony do głosowania w wyborach krajowych, takie praktyki, polegające na pozbawianiu praw wyborczych, mogą źle wpływać na korzystanie z prawa do swobodnego przemieszczania się. Pozbawianie praw wyborczych kłóci się również z podstawowym założeniem obywatelstwa UE, zgodnie z którym obywatelom ma z zasady przysługiwać więcej praw, a nie tych praw ubywać.

- Prawo do głosowania jest jednym z podstawowych politycznych praw obywatelskich. Jest częścią samej istoty demokracji. Pozbawianie praw wyborczych obywateli, którzy zmienili miejsce zamieszkania na inne państwo członkowskie, jest właściwie równoznaczne z karaniem ich za skorzystanie z przysługującego im prawa do swobodnego przemieszczania się. Takie działania stwarzają ryzyko, że staną się oni obywatelami drugiej kategorii - stwierdziła wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości. - W swoich pismach, petycjach i w ramach dialogu obywatelskiego obywatele dali nam jasno do zrozumienia, jak bardzo istotna jest dla nich ta kwestia. Dlatego też w sprawozdaniu na temat obywatelstwa Unii za rok 2013 Komisja obiecała się nią zająć. Dziś dotrzymujemy swojej obietnicy. Wzywamy państwa członkowskie do wykazania większej elastyczności, a pięciu państwom przekażemy stosowne wytyczne, aby ich obywatele mogli ponownie znaleźć się na listach wyborców w swoich krajach pochodzenia. Mam nadzieję, że państwa członkowskie będą gotowe odnieść się do tych bardzo konkretnych obaw, ponieważ pozbawianie praw wyborczych stanowi poważny problem dla tych, których dotyczy.

W pięciu państwach UE obowiązują obecnie przepisy, które powodują utratę praw do głosowania w wyborach krajowych w wyniku posiadania przez pewien czas miejsca zamieszkania za granicą (Dania, Irlandia, Cypr, Malta i Wielka Brytania). Przepisy te znacznie się różnią: na Cyprze obywatele tracą prawo do głosowania, jeśli w ciągu sześciu miesięcy poprzedzających datę wyborów ich miejscem zamieszkania nie był Cypr, natomiast obywatele brytyjscy muszą być zarejestrowani jako uprawnieni do głosowania pod adresem w W. Brytanii przez 15 lat poprzedzających wybory (patrz załącznik). Inne państwa członkowskie pozwalają obywatelom UE zachować prawo do głosowania pod pewnymi warunkami: obywatele Austrii mieszkający za  granicą muszą okresowo odnawiać swoją rejestrację na liście wyborców, a obywatele niemieccy muszą znać sytuację polityczną w kraju i być nią zainteresowani lub mieszkać przez co najmniej trzy miesiące w ciągu ostatnich 25 lat w Niemczech.

Główne uzasadnienie dla przepisów pozbawiających praw wyborczych, czyli brak wystarczających więzi z krajem pochodzenia wśród obywateli zamieszkujących za granicą wydaje się przestarzałe w dzisiejszym zintegrowanym świecie.

Opublikowane dziś przez Komisję wytyczne mają za zadanie rozwiązać ten problem w sposób proporcjonalny poprzez zachęcenie państw członkowskich do:

• umożliwienia swoim obywatelom, którzy korzystają z prawa do swobodnego przemieszczania się, zachowania prawa do głosowania w wyborach krajowych, jeśli wykażą oni niesłabnące zainteresowanie życiem politycznym w swoim kraju, poprzez między innymi złożenie wniosku o pozostanie na liście wyborców;
• umożliwienia obywatelom będącym rezydentami w innym państwie członkowskim elektronicznego składania wniosków o zachowanie prawa do głosowania;
• udzielania obywatelom w odpowiednim czasie stosownych informacji na temat warunków i praktycznych ustaleń dotyczących zachowania prawa do głosowania w  wyborach krajowych.

Przykłady

Para Duńczyków przeprowadziła się do Polski, aby tam podjąć pracę, podczas gdy ich córka została w Danii, gdzie kończy studia. Często podróżują do Kopenhagi, żeby odwiedzić rodzinę i  przyjaciół; są również informowani na bieżąco o politycznych i społecznych wydarzeniach w  Danii, dokąd planują w końcu wrócić. Nie mogą jednak głosować w wyborach krajowych, ponieważ duńscy obywatele, którzy wyjechali z kraju, pozostają na listach wyborczych jedynie w  przypadku gdy planują powrót w ciągu dwóch lat.

Brytyjski emeryt przeprowadził się do Francji po przejściu na emeryturę, ale pozostaje w bliskim kontakcie z przyjaciółmi i rodziną przebywającymi w W. Brytanii. Nadal jest właścicielem mieszkania w W. Brytanii, a dzięki programom informacyjnym i programom dotyczącym bieżących wydarzeń w brytyjskim radiu i telewizji, szeroko dostępnym w innych państwach UE, śledzi bieżące wydarzenia polityczne. 15 lat po przejściu na emeryturę nie może już jednak głosować w wyborach krajowych.

Obywatelstwo UE daje obywatelom Unii prawo do głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych i europejskich w państwie członkowskim będącym ich miejscem zamieszkania na  takich samych zasadach, jak obywatele tego państwa. Prawa te nie obejmują jednak wyborów krajowych, a w 13 państwach, w których regiony posiadają uprawnienia ustawodawcze – również wyborów regionalnych.

W sprawozdaniu na temat obywatelstwa Unii za rok 2010 Komisja uznała kwestię pozbawiania praw wyborczych za problem dla obywateli UE, którzy korzystają z  przysługującego im prawa do swobodnego przemieszczania się i zapoczątkowała debatę na  temat możliwych rozwiązań.

W dniu 19 lutego 2013 r. Parlament Europejski i Komisja odbyły wspólne wysłuchanie w  sprawie obywatelstwa UE. Uczestnicy, w tym zainteresowani obywatele, przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, posłowie do Parlamentu Europejskiego i eksperci podkreślali konieczność dokonania ponownej oceny istniejących przepisów, które pozbawiają obywateli praw wyborczych, oraz leżących u ich podstaw uzasadnień w świetle zmian, które mają obecnie miejsce i których celem jest zwiększanie zaangażowania w demokrację w ramach UE.

Ponadto w ostatnim badaniu Eurobarometru dotyczącym praw wyborczych dwie trzecie ankietowanych stwierdziło, że zamieszkanie w innym państwie UE nie powinno stanowić uzasadnienia dla pozbawienia prawa do głosowania w wyborach krajowych.

W sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE za rok 2013 zamieszczono 12 konkretnych sposobów udzielenia wsparcia Europejczykom w zakresie korzystania z przysługujących im praw obywatelskich, od szukania pracy w innym państwie UE po zapewnienie większego udziału w  demokratycznym życiu Unii. Komisja zobowiązała się w nim do podjęcia działań na rzecz znalezienia konstruktywnych rozwiązań mających umożliwić obywatelom UE zachowanie prawa do głosowania w wyborach krajowych w kraju pochodzenia.

Informacje dodatkowe

Informacje dla prasy (komunikat i zalecenie Komisji)

Maj 2014: Twój głos się liczy!

http://ec.europa.eu/avservices/video/player.cfm?ref=I083108

Komisja Europejska – obywatelstwo UE – prawa wyborcze

Strona internetowa wiceprzewodniczącej Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości

Wiceprzewodnicząca Viviane Reding na Twitterze: @VivianeRedingEU

Wymiar sprawiedliwości UE na Twitterze: @EU_Justice